Als Facebook en Twitter al in 1967 hadden bestaan, zou mijn moeder deze foto dan hebben geplaatst? En zou ze met een trots gevoel de vele likes in haar gemoed hebben opgeslagen?

Het regent weer kerstbomen, kaarsjes en gezelligheid. Vele opgepimpte huiskamers wandelen mijn digitale wereld binnen, de een nog sfeervoller dan de ander. Ik ben groot gebracht met de christelijke gedachte dat we op 25 december de geboorte van Jezus Christus vieren. Maar waarom dan eigenlijk die boom? En die Kerstman? En al dat eten en drinken? En die cadeautjes onder de boom? Ik weet weinig van de kerstboomgeschiedenis af. Even opzoeken dus.

Ons huidige Kerstmis is de christelijke opvolger – als viering rond de geboortedag van Jezus Christus – van oorspronkelijk heidense feesten en vieringen rond midwinter tijdens het Zonnewendefeest, de periode rond de kortste en donkerste dagen van het jaar en het terugkeren van de zon. Het Zonnewendefeest werd gevierd onder luid gejoel (hoe men dat weet, is mij een raadsel), het blazen van de midwinterhoorn en klokluiden. Hiermee werden boze geesten verjaagd en overleden voorvaderen herdacht. Het feest duurde twaalf nachten, er werd gedronken en everzwijn geofferd.

Onze kerstboom komt voort uit de midwinterboom. Al meer dan duizend jaar vóór Christus was het een heidens gebruik om een groenblijvende boom uit een heilig bos te kappen en versierd en wel op het dorpsplein te plaatsen. Pas in de 17e eeuw begonnen rijkere mensen in Duitsland met het ter gelegenheid van kerstmis binnenshuis plaatsen van bomen, spoedig gevolgd door Engelse upper-class en de rest van Europa. Deze kerstboom (een spar, géén dennenboom) was veelal op oorspronkelijke wijze versierd met appels, noten en kaarsen. In eerste instantie moesten de christelijke kerken niets weten van deze midwinterbomen, zij hadden immers niets van doen met het feest van de geboorte van Jezus.

Tegenwoordig is de kerstboom het symbool van onze westerse kerstviering, waarbij licht en glinsterende versiering centraal staan. De glazen en zilveren kerstballen komen voort uit oude Engelse tradities om kwade geesten te weren met behulp van spiegelende oppervlakten die boze geesten afschrikken, of om ze te vangen in een transparante glazen bol.

De Amerikaanse Kerstman, Santaclaus, was oorspronkelijk een directe, in het groen geklede variant op de heilige, Nederlandse Sinterklaas. Beiden met een lange witte baard en belast met de nobele taak om in de decembermaand geschenken uit te delen aan de bevolking. Santaclaus is echter geen heilige! En onder invloed van de Amerikaanse commercialisering van het christelijke kerstfeest, is de door Coca-Cola reclames gecreëerde rode Kerstman sterk gepromoot en heeft wereldwijd een belangrijke plaats verworven als symbool van de feestdagen rond kerst.

Mijn conclusie: Kerstmis is een mengelmoes van heidense (de boom, het eten en drinken), christelijke (geboorte van Jezus), geestverdrijvende (de glinsterende kerstballen), nobele (de cadeautjes) en Coca-Cola (de rode Santa Claus) invloeden door de eeuwen heen.

Eén ding is in ieder geval zeker, de heidenen wisten hoe ze een feestje moesten vieren; twaalf nachten doorhalen! Ik, heiden geworden, houd het vooralsnog op twee dagen, lekker overzichtelijk. Fijne feestdagen!

Meer weten over Kerst? www.vragenoverkerst.nl